Қазіргі адам күнделікті өмірде өзінің биологиялық түрлерінің өкілдеріне тән бұл ерекшелік туралы ойланбастан, тік жүрудің барлық артықшылықтарын пайдаланады. Алдыңғы аяқтардың босатылуы мен дененің түзілуінің арқасында адамдар бір уақытта өркениеттің барлық байлықтарын жасау мүмкін болмайтын күрделі еңбек әрекеттерін қалай жасауға болатындығын біле алды.
Адамның қашан және қалай бой көтергені туралы бірнеше тәуелсіз гипотезалар бар. Олардың бірі миоценді салқындатумен байланысты. Кейінгі миоцен кезінде жер бетінде температурасы төмен қатал климат құрылды деп болжануда. Тропикалық ормандардың қазіргі заманғы адамдардың ата-бабалары өмір сүрген ағаштық өмір салты күрт қысқарды.
Бұл гипотезаны ұстанушылар приматтардың тіршілік ету үшін бір ғана мүмкіндігі бар деп сенеді - ағаштардан түсіп, жердегі тіршілік етудің қиын жағдайларына бейімделу. Мұндай өзгеріс приматтар денесінің құрылымы мен олардың қозғалу сипатының өзгеруіне тікелей ықпал етті. Бірте-бірте адамның ата-бабалары жер бетінде маймылдар сияқты жүру кезінде алдыңғы аяқ-қолдарға сүйенбей, түзу аяқпен қозғалуды үйренді.
Осы уақытқа дейін екі аяқты локомотивтің пайда болуының еңбек тұжырымдамасы кең таралған, оның авторы марксизмнің негізін қалаушылардың бірі Фридрих Энгельс болды. Ол еңбекті ұлы маймылдың адамға айналуының шешуші факторы деп санады. Дененің түзілуі және жүрістің жануарларға тән емес көрінісін Энгельс еңбек операцияларын орындау үшін қолды босату қажеттілігімен түсіндірді.
Шынында да, белгілі бір уақытта адамзаттың ата-бабаларына өте күрделі қозғалыстар қажет болды, мысалы, әртүрлі заттарды алып жүру, тамақ алу немесе қарабайыр құрал жасау. Бірте-бірте қол өзінің мамандануына ие болып, адам денесі түзелді. Қолдың дамуымен бір мезгілде қарабайыр адамдардың миы да жақсарып, ойлау дамып, сөйлеу қалыптасты.
Қозғалыс кезінде ежелгі адам тек аяқтарына сүйене бастаған, ал қолдары бос болған. Бұл «биологиялық жетілдіру» ежелгі адамдарға жануарлар әлемінен мәңгілікке алшақтап, дамудың үлкен секірісін жасауға мүмкіндік берді. Энгельстің көзқарасын жеңілдете отырып, қоғам өмір сүре алмайтын істерге қолдарын босату үшін тік жүру қажет болды деп айтуға болады.
Алайда, бір қарағанда қисынды бұл теорияны оның сыншылары қазіргі ғалымдар белгілеген тік жүру адамның ең алғашқы еңбек құралдарын жасауды үйренетін кезден бұрын пайда болғандығымен жоққа шығарады. Көзқарас дұрыс сияқты, оған сәйкес ежелгі адамдардың ата-бабаларының тік қалыпқа ауысуы көптеген өзара байланысты биологиялық және әлеуметтік факторларға байланысты, олардың әрқайсысын адамзат эволюциясының жалпы ағымынан бөліп қарауға болмайды..
