И. П. Павлов адамға «бұлшықет қуанышы» беретін белсенділік түрі туралы айтып, физикалық жүктемені осындай белсенділікпен білдіреді. Атақты физиолог адам ағзасының өміріндегі физикалық белсенділіктің орасан зор маңызын толықтай бағалап, ғылыми негіздеген алғашқы ғалымдардың бірі болды.
«Дені саудың дені сау» - бұл таныс сөз емес пе? Бұл физикалық белсенділік дегеніміз не және осы әрекеттің адам өмірінде қандай маңызы бар деген сұраққа тікелей байланысты. Алайда, тәртіппен.
Академиялық тұрғыдан алғанда, физикалық белсенділік дегеніміз - адамның бұлшық еттерінің жиырылуы және оның денесінің / дене мүшелерінің / аяқ-қолдарының кеңістікте метаболизм процестерін белсендіру нәтижесінде қозғалуы нәтижесінде пайда болатын әрекет. Жай сөзбен айтқанда, бұл белгілі бір уақыт аралығында орындалатын қимылдар жиынтығы.
Қозғалыс белсенділігі - бұлшықет жүйесінің негізгі қызметі және адамның қалыпты жұмысын қамтамасыз етуде үлкен маңызы бар. Бұл әрекеттің адам ағзасы жүйелеріне оң әсері қандай?
1. Жүрек-қантамыр жүйесі. Жүйелі физикалық белсенділік (спорттық, дене шынықтыру) жүрек бұлшықетінің өзгеруіне, оның төзімділігін арттыруға және өмірлік ресурстарды арттыруға әкеледі. Физикалық жүктеме кезінде қандағы холестерин деңгейін төмендету арқылы атеросклероздың даму қаупі төмендейді.
2. Тыныс алу жүйесі. Қозғалыс тыныс алу орталығын ынталандырады. Осы өзгерістердің нәтижесінде дененің тіндеріне оттегінің тасымалдану жылдамдығы артады.
3. Орталық жүйке жүйесі. Дене белсенділігі нәтижесінде ми қыртысында қозу / тежелу процестері тұрақтанады. Орталық жүйке жүйесі арқылы эндокриндік жүйе іске қосылып, бүйрек, бауыр, ішек жұмысының оңтайлы күйіне әкеледі.
4. Гормоналды жүйе. Дене белсенділігі кезінде эндорфиндердің бөлінуі - «бақыт гормондары» (олар мазасыздық, үрей, қорқыныш сезімдерін азайтады). Дене тоналды, стресске төзімділік, тиімділік, ақыл-ой төзімділігі артады.
Тиісінше, физикалық белсенділіктің болмауы (гипокинезия) бүкіл адам ағзасына кері әсер етеді. Оның функционалдық резервтері азаяды, қозғалыс жетіспеушілігі нәтижесінде орталық жүйке жүйесі шамадан тыс күштеледі, созылмалы стресс дамиды. Иммундық жүйе зардап шегеді. Бұған жол бермеу үшін физикалық белсенділік адамның барлық іс-әрекетінің кем дегенде 50% -ын алатын күн тәртібін жасау керек.
