Бала көздің түсін ата-анасынан рецессивті-доминантты түрде алады. Ирисдің алдыңғы қабатында пигменттің таралуы үшін екі жұп гендер үлкен дәрежеде жауап береді, аллельдердің әртүрлі тіркесімі баланың көзінің түсін анықтайды.
Нұсқаулық
1-қадам
Көздің үш негізгі түсі бар - қоңыр, көк және жасыл, олардың тұқым қуалауы екі жұп генді анықтайды. Бұл түстердің реңктері меланинді ирис қабатында орналасқан хроматофораларда бөлу үшін организмнің жеке ерекшеліктерімен анықталады. Шаштың түсіне және терінің түсіне жауап беретін басқа гендер де көздің түсіне әсер етеді. Ашық шашты ақшыл шашты адамдар үшін көгілдір көздер тән, ал негроидтық нәсілдің өкілдері қара-қоңыр көзді.
2-қадам
Көздің түсіне ғана жауап беретін ген 15 хромосомада орналасқан және HERC2 деп аталады, екінші ген EYCL 1 19 хромосомада орналасқан. Бірінші ген фундук және көк түстер туралы, екіншісі - жасыл және көк туралы ақпарат береді.
3-қадам
Қоңыр түс HERC2 аллелінде басым, EYCL 1 аллелінде жасыл, ал көк көздер екі генде рецессивтік белгі болған кезде тұқым қуалайды. Генетикада доминанды латын алфавитінің бас әрпімен белгілеу әдетке айналған, рецессивтік белгі - кіші әріп. Егер геннің құрамында үлкен және кіші әріптер болса, онда организм бұл белгі үшін гетерозиготалы болып табылады және ол доминантты түс көрсетеді және бала жасырын рецессивтік белгіні мұра ете алады. Абсолютті рецессивті аллель екі ата-анадан мұраға қалған кезде нәрестеде «басылған» қасиет пайда болады. Яғни, қоңыр көзді гетерозиготалы ата-аналардың көк көзді немесе жасыл көзді баласы болуы мүмкін.
4-қадам
Латын әріптерін қолдана отырып, HERC2 генімен анықталатын қоңыр көздің түсі АА немесе Аа деп белгіленуі мүмкін, жиынтығы аа көк көзге сәйкес келеді. Қандай да бір қасиет тұқым қуалаған кезде әр ата-анадан балаға бір әріптен беріледі. Сонымен, егер әкесі қоңыр көздің гомозиготалы белгісіне ие болса, ал анасы көк көзді болса, онда есептеулер келесідей болады: AA + aa = Aa, Aa, Aa, Aa, яғни. бала Aa жиынтығын ғана ала алады, ол доминантпен көрінеді, яғни. көздер қоңыр болады. Бірақ егер әкесі гетерозиготалы болса және Аа жиынтығы болса, ал анасы көк көзді болса, формула келесідей болады: Аа + аа = Аа, Аа, аа, аа, т.а. көк көзді ананың баласының бірдей көзге ие болу ықтималдығы 50% -ды құрайды. Көк көзді ата-аналарда көздің тұқым қуалау формуласы келесідей көрінеді: аа + аа = аа, аа, аа, аа, бұл жағдайда нәресте тек рецессивті аллельді иеленеді, яғни. оның көзінің түсі көк болады.
5-қадам
EYCL 1 аллелінде көздің түс ерекшелігі HERC2 геніндей тұқым қуалайды, бірақ тек А әрпі ғана жасыл түсті білдіреді. Ол HERC2 геніндегі қоңыр көздің бар басым сипаты EYCL 1 геніндегі қазіргі жасыл белгіні «жеңеді» етіп жаратылған.
6-қадам
Осылайша, егер бала ата-анасының бірінде HERC2 генінде гомозиготалы доминантты AA жиынтығы болса, бала әрдайым қоңыр көздің түсіне ие болады. Егер қоңыр көзді ата-ана балаға рецессивті генді а жіберсе, т.а. көгілдір көздің белгісі, көздің түсі EYCL 1 генінде жасыл доминантты белгінің болуын анықтайды. Жасыл көзді ата-ана доминантты белгіні өткізбейтін, бірақ а рецессивті аллельді «ұсынатын» жағдайларда, бала көк көзді болып туады.
7-қадам
Көздің түсі екі генмен анықталатындықтан, оның реңктері көрінбейтін белгілердің болуынан алынады. Егер балада HERC2 аллелінде генетикалық АА жиынтығы болса, онда көздер қара-қоңыр болады. HERC2 генінде Aa типті қоңыр көздердің және EYCL 1 генінде рецессивті аа белгілерінің болуы ашық қоңыр көздерге әкеледі. EYCL 1 локусындағы AA гомозиготалы көздің ерекшелігі гетерозиготалы жиынтыққа қарағанда қаныққан түсті анықтайды.
